275/2015 Τριμελούς Εφετείου Λάρισας

Πρόεδρος: Γεώρ. Αποστολάκης Εισηγήτρια: Βαρβάρα Πάπαρη Δικηγόροι: Ελένη Ευσταθίου, Γεώρ. Ανυφαντής, Γεώρ. Παππάς, Παν. Μπέρος

Δ/γή αποβολής από τα απαλλοτριούμενα ακίνητα μόνο με την απόφαση καθορισμού προσωρινής αποζημίωσης.

Για την αξία του ακινήτου λήψη υπόψη της αντικειμενικής αξίας αυτού και όμορων ομοειδών, ενδεικτικά δε τα κριτήρια του νόμου διό δυνατή στήριξη της κρίσης σε κάθε πρόσφορο συγκριτικό στοιχείο που είναι αναιρετικά ανέλεγκτη για το πρόσφορο ή μη.

Επί παρέλευσης έτους από τη συζήτηση της αίτησης προσωρινής αποζημίωσης ή επί απευθείας αίτησης οριστικής τοιαύτης, κρίσιμος χρόνος για την αξία του απαλλοτριούμενου ο της συζήτησης καθ’ ην εκφωνήθηκε η υπόθεση και άρχισε η εκδίκαση, ανεξάρτητα αν άρχισε ή όχι η εξέταση της ουσίας. Αν η πρώτη συζήτηση κηρύχθηκε απαράδεκτη ή διατάχθηκε πραγματογνωμοσύνη ή ανασυζήτηση, κρίσιμος ο χρόνος της πρώτης συζήτησης και όχι της επαναληφθείσας ή της νέας.

{…} 2. Το αιτούν Ελληνικό Δημόσιο ζητεί να καθορισθεί η οριστική τιμή μονάδας αποζημιώσεως, που πρέπει να καταβληθεί στους καθών η αίτησή του, για τα ακίνητά τους που έχουν απαλλοτριωθεί υπέρ αυτού, με δαπάνες του, με την υπ’ αριθ. 4282/ΤΚ/12.10.2005 απόφαση του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας Θεσσαλίας, που δημοσιεύθηκε στο υπ’ αριθ. 1280/4ο τ./28.11.2005 ΦΕΚ {…}.

Σημειώνεται ότι το αίτημα περί αποβολής των καθών και κάθε τρίτου που έλκει δικαιώματα από αυτούς από τα απαλλοτριούμενα ακίνητα, είναι απαράδεκτο, διότι η αποβολή διατάσσεται με την απόφαση καθορισμού της προσωρινής αποζημίωσης (άρθρο 9 παρ. 5 του Ν. 2882/2001, όπως ισχύει μετά τους ν. 4070/2013 και 4146/2013). {…}

5. Κατά το άρθρο 13 παρ. 1 του ΚΑΑΑ, τελ. εδάφιο, «Ως κριτήριο για την εκτίμηση της αξίας του απαλλοτριωμένου ακινήτου λαμβάνονται υπόψη, ιδίως, η αξία που έχουν κατά τον κρίσιμο χρόνο παρακείμενα και ομοειδή ακίνητα, που προσδιορίζεται κυρίως από την αντικειμενική αξία, τα τιμήματα σε συμβόλαια μεταβίβασης κυριότητας ακινήτων, τα οποία συντάχθηκαν κατά το χρόνο της κήρυξης της απαλλοτρίωσης, καθώς και η πρόσοδος του απαλλοτριωμένου.» «Το τελευταίο εδάφιο προστέθηκε με την παρ. 1 άρθρ. 9 Ν. 3193/2003, ΦΕΚ Α’ 266/20.11.03», κατά την παρ. 2. «Ενδεχόμενη μεταβολή της αξίας του απαλλοτριωμένου μετά τη δημοσίευση της πράξης της απαλλοτρίωσης και μόνο εξαιτίας της δεν λαμβάνεται υπόψη. Επίσης, δεν υπολογίζεται ανατίμηση προερχόμενη από ενέργειες του ιδιοκτήτη στο απαλλοτριούμενο, που έγιναν μετά την οριζόμενη από το άρθρο 3 ανακοίνωση της απαλλοτρίωσης και μόνο εξαιτίας αυτής. “Ομοίως, δεν λαμβάνεται υπόψη ενδεχόμενη μεταβολή της αξίας του απαλλοτριωμένου, μετά τη θεσμοθέτηση ζώνης αστικής ανάπλασης ή μετά τη θεσμοθέτηση ζωνών για μελλοντική πολεοδόμηση”». «Το τελευταίο εδάφιο της παρ. 2 προστέθηκε με άρθρο 128 παρ. 1 Ν. 4070/2012, ΦΕΚ Α’ 82/10.4.12. Σύμφωνα δε με την παρ. 9 του άρθρου 146 του αυτού νόμου, εφαρμόζεται και στις εκκρεμείς κατά την έναρξη ισχύος του νόμου αυτού απαλλοτριώσεις». Από τις διατάξεις αυτές συνάγεται ότι τα δικαστήρια κατά τον καθορισμό τιμής μονάδας αποζημίωσης ακινήτου, που εμπίπτει στο ισχύον σύστημα αντικειμενικού προσδιορισμού της αξίας τους, υποχρεούνται να λαμβάνουν υπόψη και την αντικειμενική αξία αυτού, καθώς και των ομόρων και ομοειδών προς αυτό ακινήτων, κατά τον κρίσιμο χρόνο, ως ασφαλές και αντικειμενικό μέτρο κρίσης για την εξεύρεση της πραγματικής αξίας του απαλλοτριωμένου ακινήτου, η οποία πάντως σε καμιά περίπτωση δεν δεσμεύει τη δικαστική κρίση για την πραγματική αξία του. Κατά δε την έννοια του προαναφερθέντος άρθρου (13 ΚΑΑΑ), τα διαγραφόμενα κριτήρια δεν είναι αποκλειστικά και υποχρεωτικά για το δικαστήριο για τη διάγνωση της πραγματικής αξίας του απαλλοτριουμένου κατά τον κρίσιμο χρόνο, έτσι ώστε να θεωρείται ότι παραβιάζεται στην περίπτωση που το δικαστήριο δεν τα λάβει υπόψη του ή θα λάβει υπόψη του άλλα τέτοια. Το δικαστήριο μπορεί να στηρίζει την κρίση του για την πραγματική αξία του απαλλοτριουμένου ακινήτου, ενόψει της χρησιμοποιήσεως στην ανωτέρω διάταξη της λέξεως «ιδίως» σε κάθε πρόσφορο συγκριτικό στοιχείο, αφού το αξιολογήσει προσηκόντως. Η δε σχετική για το πρόσφορο ή όχι του συγκριτικού στοιχείου κρίση του ανάγεται στην εκτίμηση πραγμάτων και ως εκ τούτου δεν υπόκειται στον έλεγχο του Αρείου Πάγου σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 561 παρ. 1 ΚΠολΔ.

Εξάλλου, με βάση τις παραπάνω ρυθμίσεις, που, κατά την αιτιολογική έκθεση, έγιναν «προς όφελος του δικαιούχου της αποζημίωσης», δηλαδή για να εξασφαλιστεί η πληρότητα της αποζημίωσης, αυτές του άρθρου 17 του Συντάγματος και του άρθρου 1 του πρώτου πρόσθετου πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ, συνδυαζόμενες με τις διατάξεις των άρθρων 111, 223, 224 και 281 ΚΠολΔ, γίνεται δεκτό ότι, σε περίπτωση παρέλευσης έτους από τη συζήτηση της αίτησης περί προσωρινού προσδιορισμού της αποζημίωσης ή επί ασκήσεως απευθείας ενώπιον του Εφετείου αίτησης για τον οριστικό προσδιορισμό, ως κρίσιμος χρόνος για τον υπολογισμό της αξίας του απαλλοτριουμένου ακινήτου νοείται ο χρόνος της συζήτησης κατά την οποία εκφωνήθηκε η υπόθεση και άρχισε η εκδίκασή της, ανεξάρτητα αν το Εφετείο άρχισε ή όχι να εξετάζει την ουσία της. Και τούτο, διότι κατά τη συζήτηση αυτή παγιοποιείται το αντικείμενο της αποδεικτικής διαδικασίας και της δικαστικής έρευνας. Έτσι, αν κατά την πρώτη συζήτηση στο Εφετείο διατάχθηκε πραγματογνωμοσύνη ή κηρύχθηκε απαράδεκτη η συζήτηση ή διατάχθηκε η ανασυζήτηση της υπόθεσης, η αξία του απαλλοτριουμένου ακινήτου θα υπολογισθεί με βάση το χρόνο της πρώτης συζήτησης και όχι εκείνης που γίνεται μετά τη διενέργεια της πραγματογνωμοσύνης ή της επαναληφθείσας συζήτησης.